ΙΣΤΟΡΙΑ

Ανατρέχοντας ιστορικά στην Αρχαιότητα βρίσκουμε ότι ο τόπος αυτός υπήρξε η χώρα δύο μεγάλων Εθνών, των Αιτωλών και Ακαρνάνων, που σύνορό τους είχαν τον ποταμό Αχελώο.

Πολύ πριν από την εμφάνιση αυτών των δύο εθνών συναντούμε ιστορικά στον ίδιο χώρο την έντονη παρουσία των Κουρητών.
Ακόμα και σήμερα σώζονται πολλά τοπωνύμια, που βεβαιώνουν πέρα από τις γραφές του Θουκιδήδη, του Πολύβιου και του Ευριπίδη, την ύπαρξη και τη δραστηριότητά τους.
Στο Θέρμο υπάρχει τοπωνύμιο «Κουρί» και η ονομασία της Γουριάς «Γουρίτσα» προέρχεται από την Κουρήτιδα. Όμως και η πέραν του Θέρμου περιοχή ονομάζεται «Απόκουρο».
Επίσης, η βόρεια πλευρά της Τριχωνίδας έφερε μέχρι τα τελευταία χρόνια την επωνυμία «Κουρήτις γη».
Από τις σελίδες της Ελληνικής Μυθολογίας μαθαίνουμε ότι οι Κουρήτες υπήρξαν άριστοι πολεμιστές με έντονες μαντικές ικανότητες και είχαν στενή σχέση με τη λατρεία των θεών του Ολύμπου.
Οι Κουρήτες ήταν οι εφευρέτες του Πυρρίχειου χορού και ευρίσκονταν σε συνεχή αντιπαλότητα με τους Αιτωλούς.
Συνεργάζονταν μόνο στο περίφημο κυνήγι του Καλυδώνιου κάπρου, αλλά και σ’ αυτό συχνά μάλωναν για το ποιος θα καρπωθεί το τρόπαιο της νίκης.
Κατά τους προϊστορικούς χρόνους σημαντικό σημείο αναφοράς είναι η Ναύπακτος, πόλη η οποία ιδρύθηκε κατά την κάθοδο των Δωριαίων και οφείλει την ονομασία της στη σύνθετη λέξη Ναυπήγηση – διεκπεραίωση (Ναυ-πίγνημι), που αναζήτησαν οι Δωριείς για να περάσουν απέναντι στην Πελοπόννησο.

Το Κάστρο της Ναυπάκτου

Αιτωλοί και Ακαρνάνες εμφανίζονται στον χώρο τον 8ο π.Χ. αι. και διαμορφώνουν για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας τη δημοκρατική διακυβέρνηση.
Οι Αιτωλοί ευαίσθητος γενικά λαός, δημιούργησαν τον Αιτωλικό μυθικό κύκλο με σπουδαιότερο ήρωα τον Μελέαγρο, τόσο γνωστό από το περίφημο επεισόδιο του Καλυδώνιου κάπρου και λάτρεψαν για θεούς τον Απόλλωνα και την Άρτεμη, ενώ οι Ακαρνάνες περισσότερο σκληροί λάτρεψαν το Δία, τον Ηρακλή και τον Αχελώο.
Στην διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου οι δύο συγκάτοικοι στις όχθες του Αχελώου βρίσκονται αντιμέτωποι, οι μεν Ακαρνάνες σαν φίλοι των Αθηναίων, οι δε Αιτωλοί ως σύμμαχοι του Πελοποννησιακού συνασπισμού.
Ο Αθηναίος στρατηγός Δημοσθένης εισέβαλε στην Αιτωλία το 426 π.Χ., ενώ μετά την λήξη του πολέμου ο Σπαρτιάτης βασιλιάς Αγησίλαος το 389 π.Χ. εισέβαλε αιφνιδιαστικά στην Ακαρνανία.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες δημιουργήθηκε το απύθμενο μίσος μεταξύ των δύο πλευρών. Με την επιβολή της ειρήνης της Κορίνθου από τον Φίλιππο και κατά την διάρκεια της εκστρατείας του Αλέξανδρου στην Ασία, στην οποία έλαβαν μέρος Αιτωλοί και Ακαρνάνες με επιφανέστερο τον Φίλιππο τον Ακαρνάνα, προσωπικό γιατρό του Αλέξανδρου, επικράτησε ησυχία και ειρήνη.
Στα σημαντικότερα ιστορικά στοιχεία της Αρχαίας Ελλάδας καταγράφεται η εκστρατεία των Αιτωλών και η νίκη αυτών επί των Γαλατών το 279 π.Χ. στις Θερμοπύλες.
Επίσης, και η σημαντική παρουσία του Ναυπάκτιου στρατηγού Αγέλαου, ο οποίος το 217 π.Χ. κατόρθωσε να συνάψει συνθήκη ειρήνης και συμμαχίας με το Βασιλιά των Ιλλυρίων, Σκερδελαϊδα, που επέφερε και την ειρήνη στους σπαρασσόμενους Έλληνες.
Η εξέχουσα αυτή προσωπικότητα είχε προβλέψει τον κίνδυνο που διέτρεχε η Ελλάδα από τη Ρωμαϊκή εξάπλωση και είχε καλέσει το Βασιλιά Φίλιππο Ε΄ της Μακεδονίας να ενώσει τις δυνάμεις του με τους υπόλοιπους Έλληνες για να αποφύγει η Ελλάδα την υποταγή.
Δυστυχώς , η όξυνση των παθών και η διχόνοια των Ελλήνων , επέτρεψαν την ενεργό ανάμειξη των Ρωμαίων.
Η αντίθεση των Αιτωλών προς τους φιλομακεδόνες Ακαρνάνες, τους οδήγησε στην υπογραφή του Αιτωλορωμαϊκού Συμφώνου , το 212 π.Χ. Η υποδούλωση ήταν πλέον ζήτημα χρόνου. Η ήττα του Φιλίππου Ε΄ το 197 π.Χ. στις Κυνός Κεφαλές από τους Ρωμαίους και τους Αιτωλούς , και του τελευταίου Μακεδόνα βασιλιά Περσέα το 146 π.Χ. στην Πύνδα , μετέτρεψαν την Ελλάδα σε ρωμαϊκή επαρχία.
Στους Βυζαντινούς χρόνους η Αιτωλοακαρνανία αποτέλεσε αναπόσπαστο μέρος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τον 4ο μέχρι τον 12ο μεταχριστιανικό αιώνα.
Λόγω της γεωγραφικής της θέσης άλλοτε έπαιξε σημαντικό ρόλο στα πολιτιστικά ή εκκλησιαστικά ζητήματα και άλλοτε περιοριζόταν σε ρόλο περιθωριακό ή ασήμαντο. Στην βυζαντινή εποχή ο όρος Αιτωλία περιλάμβανε την ευρύτερη περιοχή τη Ηπείρου και της Δυτικής Στερεάς. Αντίθετα ο όρος Ακαρνανία περιοριζόταν δυτικά του Αχελώου ως την Άρτα.
Τον 13ο αιώνα η περιοχή προσαρτήθηκε στο λεγόμενο Δεσποτάτο της Ηπείρου. Παρ’ όλα αυτά, αποτέλεσε θέατρο μαχών Ηπειρωτών Δεσποτών, Λατίνων ηγεμόνων, Σέρβων και Αλβανών πολεμάρχων.
Στα τέλη του 1460 η Αιτωλοακαρνανία καταλαμβάνεται από του Τούρκους, εκτός της Ναυπάκτου, όπου οι Βενετοί κρατούσαν προσωρινά την πόλη επωφελούμενοι της ισχυρής οχύρωσης του κάστρου που την περιβάλλει.
Η κυριαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και η προοπτική επέκτασης αυτής προς την Κεντρική Ευρώπη αναγκάζει τους Χριστιανικούς λαούς της γηραιάς Ηπείρου να αντιμετωπίσουν τον Οθωμανικό στόλο σ’ αυτό το χώρο.
Η ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1579, αποτέλεσε το μεγαλύτερο ιστορικό γεγονός της Ευρώπης και τη διέσωσε με τη νικηφόρα κατάληξή της από τα επεκτατικά σχέδια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Ακολούθησε η κατοχή της Τουρκοκρατίας και στον αγώνα για την απελευθέρωση, στο Μεσολόγγι, στις 10 Απριλίου 1826, γράφτηκε η συγκλονιστικότερη σελίδα της Ελληνικής Επανάστασης με την ηρωική έξοδο της φρουράς των «Ελεύθερων Πολιορκημένων».
Μετά την απελευθέρωση άρχισε η ανασυνοίκηση από τους πρόσφυγες Ηπειρώτες, Σουλιώτες και Ορεσίβιους. Το 1922-23 εγκαταστάθηκαν και πρόσφυγες της Μικράς Ασίας.
Αλλά και στους μετέπειτα χρόνους, οι Αιτωλοακαρνάνες έδωσαν το παρόν στην Εθνική Αντίσταση και το Αγρίνιο δίκαια χαρακτηρίστηκε ανταρτομάνα πόλη.

Πηγές:
• «Οδοιπορικό στην Αιτωλοακαρνανία», Έκδοση Νομαρχίας Αιτωλοακαρνανίας.
• «Αιτωλοακαρνανία, Τόποι –Μνημεία –Ιστορία», Έκδοση Ιστορικής – Αρχαιολογικής Εταιρίας Δυτικής Στερεάς Ελλάδας.